ถ้าจะนับกันจริงๆ แล้ว ผมได้ยินคำว่าสปาร์ตาครั้งแรกตั้งแต่ตอนยังเรียนอยู่ชั้นประถม (โปรดอย่าได้เอ่ยถามว่ากี่ปีมาแล้ว...) เพียงแต่มันเป็นชื่อที่ถูกเอาไว้เรียกมีดชนิดหนึ่ง ลักษณะใบดาบใหญ่และหนาดูเหมือนจะเอาไว้ใช้ได้เข้าท่ายามต้องเดินป่า
มารู้อีกทีว่าสปาร์ตาคือ 1 ในนครรัฐชาวกรีก และชาวสปาร์ตันคือ 1 ในชนชาตินักรบที่ยิ่งยงที่สุดของยุคโบราณก็เอาตอนที่พากองทัพโรมันก่อนเหตุการณ์ Marrius Reform (การปฏิรูปกองทัพของชาวโรมัน) ไปล่มจมหมดทัพตอนเข้าตีเมืองสปาร์ตาในเกม Rome: Total War พลางเข็ดขยาดและบังเกิดความสงสัยไปในขณะเดียวกันว่ายูนิตผ้าคลุมแดงสวมหมวกทรงกะลาครอบสีทองถือแหลนยาวฟาลังค์นั้นมันเก่งยังไง
ทำไมทหารรูปลักษณ์ดังว่าจึงจิ้มนักรบโรมันสุดแกร่งจนร่วงระเนระนาดได้ขนาดนี้?
โอเคว่าหลังจากเช็คสเตตัสของยูนิตชนิดดังกล่าวมันก็พอเข้าใจได้ว่าทำไมหายนะจึงบังเกิด เพราะมันสูงกว่าชาวบ้านจนเข้าขั้นน่าเกลียด เพียงแต่ประเด็นก็คือแม้ Rome: Total War จะเป็นเกมวางแผนที่ยอดเยี่ยมขนาดไหน หากแต่ถ้าไม่ได้ดูสเตตัสผมก็ไม่รู้เลยว่าเจ้า Spartan Hoplites นี่มันเป็นยูนิตที่เก่งสุดในเกม
และถึงแม้เรารับรู้ว่าเก่ง แต่ก็นึกไม่ออกเลยว่าคำว่า "เก่ง" นี่มันประมาณไหน ง่ายๆ ก็คือไม่มีภาพในหัวนั่นแหละ
เวลาผ่านไปความสงสัยทุกอย่างถูกไขกระจ่างแจ้งจากการมาถึงของภาพยนตร์เรื่อง 300
300 เป็นภาพยนตร์ที่สร้างจากนิยายภาพของ Frank Miller ซึ่งนำเอาเหตุการณ์ต้านทัพเปอร์เซียเรือนแสนของนักรบสปาร์ตา 300 คนมาเล่าให้ฟังอีกที โดยแม้มันอาจจะไม่ได้แม่นยำนักในแง่หนังอิงประวัติศาสตร์ แต่มันก็ประสบความสำเร็จทั้งในด้านคำวิจารณ์และรายรับ ทั้งยังสร้างอิทธิพลบางอย่างขึ้นมาอย่างเงียบๆ ทว่าชัดเจนในเวลาต่อมา
อิทธิพลที่ว่าก็คือภาพจำของนักรบสปาร์ตาครับ คือพวกเขาตัวใหญ่ แข็งแกร่ง กล้ามเป็นมัด และดุดัน ที่สำคัญคือวิธีการต่อสู้ที่รุนแรง สวยงาม และมีประสิทธิภาพ หนังทำให้เราเชื่อได้ว่าทำไมชาวสปาร์ตาถึงถูกยกย่องว่าแข็งแกร่งที่สุดในโลกยุคโบราณ ผ่านซีนฆ่าฟันระดับมาสเตอร์พีชที่ยากจะหาหนังเรื่องใดมาเทียบแม้จนบัดนี้
ภาพยนตร์ 300 สร้างอิทธิพลด้านภาพลักษณ์ของชาวสปาร์ตาไว้อย่างแข็งแกร่ง ผู้คนสามารถแยกพวกเขาออกจาก "ชาวกรีก" ที่เหลือได้อย่างชัดเจน (ตรงนี้ยากนะครับ เพราะขนาดกษัตริย์ระดับตำนานอย่างอเล็กซานเดอร์มหาราชทุกวันนี้ยังถูกหลายๆ คนเข้าใจว่าเป็นชาวกรีกอยู่เลยทั้งๆ ที่เป็นคน "มาซิโดเนีย" แท้ๆ) แม้กระทั่งภาพยนตร์ภาคต่ออย่าง 300: Rise of an Empire ที่โฟกัสไปทางบทบาทของชาวเอเธนส์ เราก็ไม่ได้รู้สึกว่าพวกเขาเก่งกาจเท่า หรือมีคาแรคเตอร์ที่คล้ายกับชาวสปาร์ตาเลยแม้แต่น้อย
ภาพลักษณ์ของชาวสปาร์ตาใน 300 ยังชัดเจนในระดับที่สื่อบันเทิงอื่นๆ ยังต้องยอมรับและขอนำไปใช้บ้างหากผลิตภัณฑ์ของตน เช่นเกม Total War: Rome II ที่ทำเทรลเลอร์แคมเปญชาวสปาร์ตามาเพื่อ Tribute หนัง 300 ชัดเจน หรือกระทั่งล่าสุดอย่าง Assassin's Creed: Odyssey ที่นอกจากตัวเอกจะเป็นชาวสปาร์ตา ฉากเปิดเกมที่คนเล่นร้อยทั้งร้อยต้องนึกถึง 300 แล้วยังมีลูกถีบอันเป็นเอกสิทธิ์เฉพาะชาวสปาร์ตาอีกด้วย
ก็เหมือนกับฮิวจ์ แจคแมนในคราบวูฟเวอร์รีน, คริส อีแวนส์ ในบทกัปตันอเมริกา และโรเบิร์ต ดาวนีย์ จูเนียร์ในภาพของโทนี่ สตาร์ค นักรบสปาร์ตันในหนัง 300 ได้กลายเป็นภาพจำที่ชัดเจนไปของชาวสปาร์ตาไปแล้วโดยที่แทบไม่มีใครรู้สึกตะขิดตะขวงพลางน้อมรับมันมาด้วยความยินดี จากชนชาติที่แทบไม่มีใครจำได้ สู่ความเป็นไอคอนของนักรบโบราณอย่างเต็มภาคภูมิ 300 ช่วยฉายแสงให้โลกได้เห็นว่าพวกเขาที่ถูกพูดเรื่อยมาว่าเก่งนั้น "เก่ง" อย่างไรครับ และหากจะมีใครคิดใหม่ทำใหม่เกี่ยวกับภาพลักษณ์ของชาวสปาร์ตาในเร็ววันนี้ก็อาจต้องเหนื่อยหน่อย เพราะแม้อาจไม่ตรงตามประวัติศาสตร์เป๊ะๆ แต่เราๆ ก็ดูจะชอบแบบนี้กันน่ะนะ
