ประเภท: TURN-BASED STRATEGY
ผู้พัฒนา: FIRAXIS
ผู้ผลิต: 2K
ผู้จัดจำหน่าย: NEW ERA
เครื่องที่ต้องการ: P4 1.2GHZ, 512MB RAM, 64MB VIDEOCARD, 900MB HD SPACE
เครื่องที่แนะนำ: P4 1.8GHZ, 1GB RAM, 128MB VIDEOCARD
จำนวนผู้เล่นสูงสุด: 4
ESRB: 10+
Patrick Henry ชาวอเมริกันผู้รักชาติคนหนึ่งเคยกล่าวไว้ว่า “ถ้าไม่ได้อธิปไตยก็ขอตายเสียดีกว่า” และก็ดูเหมือนว่าผู้พัฒนา Civilization IV: Colonization จะนำคำพูดของเขามาประยุกต์ใช้กับเกมของพวกเขา... แบบตรงไปตรงมา คุณจะได้สวมบทบาทเป็นผู้นำฝ่ายอังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน หรือฮอลแลนด์ บุกเบิกโลกใหม่เพื่อสร้างประเทศใหม่ที่สามารถพึ่งพาอาศัยตนเองได้โดยปราศจากประเทศแม่ หลังจากนั้นก็ก่อสงครามปฏิวัติประกาศอิสรภาพแยกตนเองจากทวีปยุโรป แม้ว่าแนวความคิดนี้ออกจะดูค่อนข้างแคบไปสักหน่อยเมื่อเทียบกับเกมในซีรีส์ Civilization เกมอื่นๆ แต่มันก็ยังเป็นเกมที่น่าหลงใหลและมีความซับซ้อนอยู่ในตัวของมันเองอย่างเพียงพอ
เช่นเดียวกับเกมในซีรีส์ Civ เกมอื่นๆ คุณจะต้องเริ่มต้นด้วยการก่อตั้งเมืองขึ้นมาหนึ่งเมือง ตามด้วยการออกไปสำรวจดินแดนรอบๆ (ไม่ว่าจะเล่นบนแผนที่แบบสุ่มสร้าง หรือแผนที่ทวีปอเมริกาจริงๆ) แต่ความท้าทายหลังจากนั้นมันแตกต่างจาก Civ โดยสิ้นเชิง เพราะ Col นั้นเน้นไปที่การค้ามากกว่าการทูตหรือการสงคราม คุณสามารถนำทรัพยากรท้องถิ่นมาแปรสภาพเป็นสินค้าเพื่อส่งกลับไปค้าขายในทวีปยุโรป เมื่อได้กำไรมาก็นำกลับมาลงทุนเพื่อดึงดูดคนมาให้มากกว่าเดิมเพื่อขยายฐานการผลิตของคุณ แม้ว่าเกมจะมีเครื่องมือที่จะมาคอยช่วยบริหารรายละเอียดปลีกย่อยให้กับคนที่ไม่ค่อยถนัดเรื่องดังกล่าว แต่ความสนุกของเกมในช่วงแรกๆ นั้นอยู่ที่การสร้างรากฐานอาณานิคมของคุณอย่างสมดุล การเก็บเกี่ยวทรัพยากร การฝึกฝนชาวเมืองของคุณให้กลายมาเป็นผู้เชี่ยวชาญ แล้วส่งพวกเขาไปทำภารกิจ การสร้างสิ่งก่อสร้างที่จะมาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตให้กับคุณ ช่วงหลังๆ ของเกมระบบช่วยบริหารแบบอัตโนมัตินั้นจะเข้ามามีส่วนช่วยได้อย่างมาก เพราะการบริหารการผลิตสินค้า (อย่างเช่นปืนคาบศิลา) ครั้งละมากๆ นั้นมันเป็นเรื่องที่ซับซ้อนเกินกว่าสมองมนุษย์ธรรมดาๆ จะรับได้ ระบบที่ผมชอบเป็นพิเศษก็เห็นจะเป็นระบบขบวนเกวียนอัตโนมัติที่ผมสามารถออกคำสั่งได้ว่าเมืองแต่ละเมืองควรนำเข้าและส่งออกวัสดุอะไรในปริมาณเท่าไหร่ พอกำหนดเสร็จผมก็เพียงแค่ปล่อยให้คอมพิวเตอร์คอยจัดสรรแจกจ่ายสรรหาวัสดุตามใบสั่งของผม
ขณะเดียวกันผมก็ต้องจัดการกับประเทศเพื่อนบ้านของผม จะด้วยสันติวิธีหรือจะด้วยกำลังทหารก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง แต่จะใช้วิธีไหนก็ไม่ค่อยต่างกันเพราะทั้งระบบการทูตและระบบต่อสู้ไม่มีจุดเด่นอะไรเป็นพิเศษ ระบบต่อสู้ก็ดูจะพื้นๆ เกินไปเพราะมีทหารให้เลือกเพียงสามแบบ (ได้แก่ ทหารราบ ทหารม้า และปืนใหญ่) และมีเรือรบให้เลือกเพียงสามแบบเช่นกัน ซึ่งก็คงเรียกได้ว่าไม่ใช่ส่วนที่ลุ่มลึกที่สุดของเกม แต่อย่างน้อยการอัพเกรดที่คุณได้รับจากการเลเวลอัพของกองทหารของคุณก็สามารถช่วยให้คุณปรับแต่งทหารให้มีความเชี่ยวชาญพิเศษได้ในระดับหนึ่ง
นอกเหนือจากนั้นคุณยังต้องเจอกับความจริงที่ว่า ก่อนหน้าที่คุณจะย้ายมา “โลกใหม่” แห่งนี้ก็มีชนพื้นเมืองอาศัยอยู่ก่อนหน้าคุณเรียบร้อยแล้ว การแย่งชิงดินแดนมาจากชนพื้นเมืองเป็นเพียงทางเลือกหนึ่ง แต่ถ้าคุณเลือกเป็นคนดี คุณก็จะได้สถานที่ฝึกประชาชนของคุณ ได้พันธมิตรต่อกรกับศัตรู ได้คู่ค้าขาย (ไม่รวมถึงการประหยัดทรัพยากรมากมายที่จะหมดไปกับการทำสงคราม) การใช้ความเมตตาเอาชนะใจชนพื้นเมืองเป็นหนทางที่ง่ายกว่ามาก และถ้าอารยธรรมของคุณล้อมกรอบหมู่บ้านของชนพื้นเมืองได้แล้ว ไม่ช้าไม่นานพวกเขาก็จะยกหมู่บ้านของพวกเขาให้คุณเอง
หากคุณสร้างเมืองได้เพียงพอ และเริ่มเบื่อกับคำเรียกร้องขอภาษีและเครื่องบรรณาการที่สูงขึ้นเรื่อยๆ จากพระราชาของคุณแล้วละก็ มันก็ถึงเวลาที่คุณจะต้องประกาศอิสรภาพแล้ว สงครามการประกาศอิสรภาพนั้นเป็นอะไรที่ยืดเยื้อ ยากเย็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระดับความยากสูงๆ ทหารของพระราชาจะยกพลขึ้นชายหาดของคุณเป็นระลอกๆ (โดยมากจะมาลงที่จุดเดิมๆ) แล้วเริ่มโจมตี มันเป็นการทดสอบความอึดในระดับที่คุณไม่คาดคิดมาก่อน (ถ้าหากคุณไม่ทราบมาก่อนว่าจะเกิดสงครามขึ้นแล้วใช้เวลา 100 เทิร์นเตรียมตัวสร้างกองทัพรอรับการรุกรานไว้ล่วงหน้า) ซึ่งมันอาจจะเป็นการท้าทายที่มากเกินไป
ปัญหาเรื่องความสมดุลที่ไม่ค่อยสมเหตุสมผลทำให้การเอาตัวรอดในช่วงท้ายเกมเป็นเรื่องที่สุดแสนจะยากเย็น อันดับแรกเลยคือ... ฝ่ายจู่โจมมักได้เปรียบในการต่อสู้มากเหลือเกิน หลายครั้งที่ผมตั้งรับอยู่ในเมืองที่มีการป้องกันอย่างหนาแน่น แต่กลับพ่ายแพ้อย่างง่ายดาย นอกจากนั้นไม่ว่าภูมิประเทศหรือยูนิตศัตรูจะเป็นแบบไหนก็ดูเหมือนว่าฝ่ายโจมตีเป็นทหารม้าละก็พวกเขาจะเป็นฝ่ายชนะ 9 ใน 10 ครั้ง มันทำให้การรุกกลายเป็นการตั้งรับที่มีประสิทธิภาพที่สุดในเกม แต่การตั้งรับด้วยการรุกนั้นใช้ได้เฉพาะตอนที่เราสู้กับอาณานิคมอื่นๆ หรือชนเผ่าพื้นเมืองเท่านั้น แต่มันใช้ไม่ได้เวลาที่คุณต้องต่อกรกับศัตรูนับร้อย นอกจากนั้นการส่งชาวบ้านไปเรียนทักษะพิเศษในโรงเรียนก็กินเวลามากจนทำให้การนำเข้าผู้เชี่ยวชาญตรงมาจากยุโรปเป็นวิธีที่คุ้มค่ากว่า
ประเทศที่คุณสามารถเลือกเล่นได้ในเกมนั้นมีอยู่สี่ประเทศ ได้แก่ อังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน และฮอลแลนด์ โดยแต่ละประเทศก็จะมีจุดเด่นแตกต่างกัน ซึ่งส่งผลกระทบให้แต่ละประเทศมีแผนการเล่นที่แตกต่างกันด้วย นอกจากนั้นแต่ละประเทศก็จะมี “ผู้นำ” ที่ช่วยเพิ่มโบนัสพิเศษให้ด้วย ตัวอย่างเช่น ฮอลแลนด์เป็นประเทศที่มีเศรษฐกิจที่มั่นคง ผู้นำของพวกเขา (ขึ้นอยู่กับว่าคุณเลือกคนไหน) จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตให้กับคุณ หรือไม่ก็ช่วยลดภาษีที่คุณจะต้องส่งให้กับพระราชาของคุณ Col ไม่มีเทคโนโลยีให้คุณค้นคว้า แต่คุณจะสามารถดึงตัวกลุ่มบุคคลซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งประเทศอเมริกามาเป็นสมาชิกสภาประเทศอิสระของคุณ (เรียกว่า Continental Congress) ซึ่งก็จะช่วยเพิ่มโบนัสให้ โดยในแผนที่แบบสุ่ม โบนัสที่คุณจะได้รับก็จะไม่เหมือนกันในแต่ละครั้ง ซึ่งมันก็น่าจะทำให้เกมมีศักยภาพในส่วนของการเล่นซ้ำ
เอนจิ้นกราฟิกของ Civ IV ที่ดีอยู่แล้วก็ได้รับการอัพเกรดให้ดียังขึ้นไปอีกใน Col สภาพแวดล้อมดูเขียวชอุ่มขึ้น น้ำสะท้อนแสงเงางาม โลกของ Col อาจจะดูสวยงามเกินไปเสียด้วยซ้ำสำหรับเกมประเภทนี้ เพราะแม้มันจะสวยแต่กลับทำให้เราไม่รู้ว่าจริงๆ แล้วแต่ละพื้นที่นั้นมีทรัพยากรอะไรอยู่บ้าง แต่นั่นก็เป็นปัญหาที่แก้ง่ายแสนง่าย เพราะแค่คุณกดแสดงไอคอนทรัพยากรก็จะรู้แล้วว่าพื้นที่ไหนมีทรัพยากรอะไร Firaxis ทราบดีว่าเกมที่กินเวลาเล่นยาวนานอย่าง Col จำเป็นจะต้องมีเสียงเพลงดีๆ คอยบรรเลงอยู่เบื้องหลัง ทางทีมงานจึงใส่ดนตรีคุณภาพเยี่ยมที่ได้รับแรงบันดาลใจจากยุคสงครามอิสรภาพและแนวอินเดียนแดงเพื่อมาคอยช่วยคลายความเบื่อให้กับคุณ
ถ้าหากคุณและเพื่อนของคุณอีกสามคนมีเวลาว่างมากจริงๆ ละก็ คุณสามารถรวมตัวกันเล่นแบบมัลติเพลเยอร์ออนไลน์ได้ (ผ่านทาง อินเตอร์เน็ต, LAN หรืออีเมล์) หรือจะเล่นแบบ Hotseat (หลายคนผลัดกันเล่นบนเครื่องเดียว) ก็ได้ แต่ขอเตือนไว้อย่างว่าถ้าพวกคุณทุกคนไม่ทุ่มเทจริงๆ ละก็ อย่าหวังเล่นว่าจะเล่นได้จนจบ
ถ้าหากคุณไม่เคยเล่น Col ภาคต้นฉบับมาก่อนละก็ (คิดว่าหลายๆ คนคงเคยเล่นมาก่อนแล้ว) นี่คือโอกาสดีที่คุณจะได้ลองย้อนเวลากลับไปยังยุคล่าอาณานิคม แม้ว่าเส้นทางสู่อิสรภาพนั้นจะมีเพียงเส้นทางเดียว แม้ว่าเกมจะยังมีปัญหาเรื่องความสมดุลอยู่บ้าง แต่องค์ประกอบที่จะนำคุณไปสู่ชัยชนะใน Col นั้นมันหลากหลายมาก เรียกว่าต้องเล่นกันหลายรอบกว่าเกมนี้จะรู้สึกจืด