คำถามหนึ่งที่คาใจคออนิเมะ เพราะเห็นบางเรื่องฉายต่อ 2-3 ภาคกันเยอะขึ้น แต่เรื่องที่ชอบหลายเรื่องกลับหายเงียบไปทั้งที่เคยทำอนิเมะมาก่อน บางเรื่องก็จบแบบดื้อๆ ทั้งที่หนังสือการ์ตูนหรือนิยายยังคงมีต่ออีกยาว จนเกิดความสงสัยได้ว่าเมื่อไหร่จะได้ชมภาคต่อ มีเหตุผลและวิธีดูแนวโน้มอยู่ครับ
Btooom! ระเบิดมรณะ กระแสดีแต่ขายในญี่ปุ่นได้หลักร้อยชุด (ภาคต่อควรจะหลายพัน)
เหตุผลที่อนิเมะสร้างภาคต่อช้า
1. รอดูกระแสตอบรับด้านยอดขาย
ไม่ใช่ทุกเรื่องที่กระแสดีแล้วจะขายดี บางเรื่องคุยในสื่อโซเชียลกันแบบเชียร์สุดๆ แต่ขายจริงกลับไม่ได้ดีตามกระแสก็มีให้เห็นบ่อยครั้ง ต่อให้ภาคแรกขายในระดับพอได้ แต่ส่วนใหญ่ภาค 2 เกือบทุกเรื่องจะขายได้น้อยลง ซึ่งจะกลายเป็นเกณฑ์ขาดทุนทันที
เรื่องยอดขายปกติเป็นความลับของแต่ละบริษัท ปัจจุบันมีเพียงการประมาณจากบริษัท Oricon ที่เก็บข้อมูลจากร้านค้าในญี่ปุ่นเท่านั้น ที่พอจะประมาณตัวเลขได้บ้าง
2. ขั้นตอนการผลิตนานมาก
ถึงขายดีจนน่าจะยืนยันได้ว่ามีภาคต่อ แต่เหตุผลหนึ่งที่ไม่บอกล่วงหน้าเพราะทำให้แฟนตั้งความหวังมากเกินไป จึงนิยมรอประกาศช่วงใกล้ฉาย
กระบวนการผลิตอนิเมะเรื่องหนึ่ง 13 ตอนกินเวลาในช่วงครึ่งปีไปถึง 1 ปี ขึ้นกับกำลังการผลิตของแต่ละสตูดิโอ ซึ่งส่วนใหญ่ไม่ใช่บริษัทที่ใหญ่มากแบบสตูดิโอ Toei Animation ที่ผลิตเรื่อง One Piece หรือสตูดิโอ TMS Entertainment ที่ผลิตเรื่อง โคนัน ได้ต่อเนื่องหลายปี
ขั้นตอนการผลิตผมเคยเขียนแนะนำอนิเมะเรื่อง Shirobako ที่อธิบายเบื้องหลังวงการอนิเมะไปแล้ว ถ้าเคยดูจะเห็นวิธีวาง Timeline การผลิตที่ยาวไปถึง 6 เดือน ติดต่อคนนอกบริษัททั้งฝั่งโปรดิวเซอร์ อีกทั้งการประกาศว่าจะได้เป็นอนิเมะส่วนใหญ่ก็รอให้ใกล้ๆ ถึงเวลาสำคัญก่อน เพื่อสร้างความสนใจให้กับผู้ชม
3. สตูดิโอไม่ได้ผลิตแค่เรื่องเดียว
สตูดิโอส่วนใหญ่ก็พยายามปั้นงานซีรีส์ใหม่ๆ ขึ้นมาเพื่อสร้างชื่อเสียงให้กับสตูดิโอ ซึ่งบุคลากรอาจมากพอในการผลิตหลายเรื่องมากกว่าที่จะรุมทำเรื่องเดียว การผลิตหลายๆ เรื่อง ทำให้สตูดิโอมีทางเลือกมากขึ้น ถ้ามีซีรีส์หนึ่งขายดี แต่อีกซีรีส์ขายไม่ดี ก็จะหยุดผลิตเรื่องที่ขายได้น้อยกว่าไป หรืออาจทำต่อ แต่เน้นเรื่องอื่นมากกว่า ทำให้อาจต้องรอหลายปีถึงจะมีภาคต่อได้
4. ไล่ตามต้นฉบับทัน
บางคนก็ไม่ทราบว่าเรื่องนั้นตามต้นฉบับทันแล้ว ผลิตต่อลำบากจึงนิยมรอให้ต้นฉบับไปไกลๆ หน่อยแล้วค่อยผลิตต่อ ไม่เช่นนั้นอาจได้เห็นเนื้อเรื่องใหม่ที่แต่งเพิ่มเข้าไปได้ บางเรื่องเลยต้องรอหน่อยครับ
ผ่าพิภพไททัน 2 มาแน่นอนปี 2559 (ประกาศตั้งแต่พฤศจิกายน 2557) ช่วงนี้ก็ดูภาคพิเศษกับฉายโรงภาพยนตร์ไปก่อน
สัญญาณที่บอกว่ากำลังจะมีภาคต่อ
1. อนิเมะขายดี : ทำต่ออยู่แล้วครับ (ยกเว้นเรื่องที่จบตามต้นฉบับ หรือติดปัญหาอื่นๆ) มั่นใจได้ว่ามีต่อแน่นอน เพียงแต่อาจรอ 1–2 ปีในช่วงผลิตเท่านั้น
2. มีข่าวว่าต้นฉบับยอดขายดี : น่าจะมีโอกาสสูงขึ้น เพราะทางเจ้าของลิขสิทธิ์อาจหาทางช่วยสตูดิโอให้ผลิตต่อได้ แม้อนิเมะจะขายไม่ดีมาก
3. มีข่าวเกี่ยวกับเกมหรือผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง : ถ้าจบภาคแรกไปสักปีหนึ่ง แต่เพิ่งมีข่าวประมาณนี้ออกมา น่าจะมีการต่อยอดด้วยภาคใหม่เร็วๆ นี้
แนวโน้มที่จะไม่ได้เห็นภาคต่อ
1. ต้นฉบับอวสานไปเรียบร้อย: เป้าหมายของอนิเมะส่วนหนึ่งคือ การกระตุ้นยอดขายต้นฉบับ ถ้าจบไปแล้วก็คงหวังมากไม่ได้ ยกเว้นจะมีมุกแบบขึ้นภาคใหม่แต่เนื้อเรื่องต่อกับภาคเก่า ยังพอหวังได้อยู่ ในทางกลับกัน ถ้าขายไม่ดี เผลอๆ จะได้เห็นต้นฉบับอวสานภายในไม่กี่ตอนหลังจากนั้น และเป็นสัญญาณตอกย้ำว่าคงไม่มีภาคต่อ แต่บางเรื่องก็ตั้งใจให้จบพร้อมกับต้นฉบับก็มีให้เห็นเช่นกัน
2. เว้นช่วงภาคต่อนานเกินไป: ต่อให้เรื่องขายดีก็เกิดปัญหานี้ อาจมีความเปลี่ยนแปลงภายในบริษัทซึ่งเป็นสิ่งที่คนนอกไม่ทราบได้เหมือนกัน
3. ประวัติของสตูดิโอที่ผลิต: ประเภทไม่ค่อยทำต่อเรื่องที่ขายไม่ค่อยดีก็มีให้เห็นอยู่ครับ อย่าง Studio Deen ที่ผลิตเรื่อง นูระหลานจอมภูต, Sankarea หรือสตูดิโอ J.C.Staff ที่ผลิต Kaichou wa Maid-sama ถ้าดูตามประวัติจะเห็นว่าไม่ค่อยทำภาคต่อ (ยกเว้นเรื่องที่ขายดี) ซึ่งต้นฉบับของเรื่องเหล่านี้ก็จบหลังอนิเมะฉายไป 1–3 ปีเช่นกัน
นูระหลานจอมภูต ว่ากันว่า หนังสือการ์ตูนรอดการตัดจบได้เพราะอนิเมะมาช่วย พอหนังสือการ์ตูนจบ อนิเมะเลยไม่น่าจะมีภาค 3 ต่อเช่นกัน
สิ่งที่ทำให้เข้าใจผิดว่าจะมีภาคต่อ
1. ต้นฉบับยังไม่จบ : ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับอนิเมะเลยครับ เพราะสตูดิโอไม่ได้ส่วนแบ่งตรงนี้ ถึงต้นฉบับขายดี แต่อนิเมะกลับทำมาไม่ได้จนขายไม่ออก หรือไม่ถูกใจคนดูอนิเมะก็มีให้เห็นอยู่
2. จบเหมือนจะมีภาคต่อ : เคยเป็นวิธีกระตุ้นความสนใจคนที่กลัวจะจบแค่นั้นด้วยการทำเหมือนจะได้เห็นภาคต่อชัวร์ อย่างเห็นตัวละครใหม่โผล่มาตอนจบ หรือมีการอิงเนื้อเรื่องหลังจากนั้นในตอนจบ แต่ถ้าขายไม่ดี สุดท้ายก็ไม่ทำต่ออยู่ดีครับ รอเวลาให้คนที่รอลืมๆ ไปเท่านั้น ถ้ายังไม่เห็นข้อความที่ยืนยันว่าจะมีภาคต่อ ก็ไม่สามารถการันตีได้
3. ข่าวลือ : ญี่ปุ่นบางทีมีคนโพสต์ข่าวหลุดมา แต่มีคนเอาไปแชร์ว่าเป็นข่าวจริงก็มี รวมถึงข้อมูลทำเล่นๆ ของฝรั่ง เห็นบ่อยอยู่เหมือนกันที่ทำให้คนเข้าใจผิด
สรุปว่า อนิเมะจะมีภาคต่อหรือไม่? แนะนำให้รอประมาณช่วง 2-3 ปี ถ้าไม่มีข่าวคืบหน้า น่าจะมีโอกาสสูงที่ไม่ได้เห็นภาคต่อแล้ว ซึ่งถ้าเป็นเรื่องขายดีอยู่แล้ว แต่กลับเงียบไปเป็นปี อาจเป็นเพราะปัญหาภายในแทนอย่างการเปลี่ยนโครงสร้างของบางบริษัทหรือต้องการเปลี่ยนบริษัทที่ดูแล ซึ่งก็มีการปรับตามสภาพเศรษฐกิจญี่ปุ่นที่แย่ลงในช่วงปีที่ผ่านมา แต่บางทีก็รองาน Event ใหญ่ๆ ถึงประกาศก็มี ซึ่งมีไม่กี่ช่วงในแต่ละปีครับ
ทั้งนี้ถ้ากระแสเอาการ์ตูนเก่ามาทำเป็นอนิเมะยังมีอยู่ คงได้เห็นอนิเมะบางเรื่องที่หยุดทำไปกลับมา Remake (เหมือน Hunter X Hunter) หรือทำใหม่อีกครั้ง แต่ไม่รู้จะรอกี่ปีเหมือนกัน